Dina-Perla - Exodus uit de vuurtoren

Recensie door Andrea

Uitgeverij Dina-Perla Business

Opgroeien met angst en agressie

In haar boek 'Exodus uit de vuurtoren' vertelt Dina-Perla haar levensverhaal. Het grijpt je bij je strot wanneer ze beschrijft hoe ze als klein meisje werd mishandeld door haar moeder en haar broer.

Maar dit boek is veel meer dan een persoonlijk levensverhaal: Dina-Perla stelt zaken aan de orde binnen de orthodox-joodse gemeenschap, waar niemand tot nu toe over wilde of durfde te praten. Wellicht uit angst, maar waarschijnlijk veel meer door de loyaliteit aan een religieuze samenleving die door oorlogen en antisemitisch geweld, toch nog steeds een houvast lijkt te bieden. 

Dina-Perla nam hiervan afstand om te kunnen overleven, want de gewelddadigheden waren ook voor een dapper meisje te veel. Wie het boek heeft gelezen, zal dat begrijpen. Het heeft niets te maken met het afdoen van een religieus leven als zodanig, maar wel alles van doen met hypocrisie en een fundamentalistische levensvisie.

Zorgen voor moeder

Dina-Perla, haar eigen naam, groeit op in een gezin dat nauwelijks structuur of verbanden kent. Haar vader is in haar jeugd verdwenen omdat hij niet met haar moeder kon samenleven. In het gezin wonen bij tijd en wijle ook haar twee oudere halfbroers uit een vorig huwelijk van haar moeder. De jongens zijn vaak afwezig, omdat ze in joodse internaten worden opgevoed, in Parijs en in Antwerpen. Moeder is door haar invaliditeit aangewezen op de verzorging door haar kinderen. Naarmate Dina-Perla opgroeit, is het steeds meer haar taak om voor moeder te zorgen. Ze slaapt ook altijd met moeder in een bed, wat haar steeds moeilijker valt, want moeder ruikt niet erg fris. Onthullend is hoe ze vertelt dat moeder haar geurtjes met eau de cologne probeert te maskeren, hoe ze een pruik draagt over haar vrijwel kaal geknipte hoofd, een van de regels bij orthodoxe joden die aangesloten zijn bij de gemeenschap van de Lubavitcher rabbijn.

Krankzinnigheid en agressie

Moeder is door polio in haar kinderjaren in Algerije verlamd geraakt en kan zich alleen met krukken verplaatsen. Maar in haar buien van achterdocht die grenzen aan krankzinnigheid, gaat ze Dina-Perla ermee te lijf. Ze slaat het kleine meisje bont en blauw. Toch gaat Dina-Perla, ook als ze het geweld voor even ontvlucht, weer terug. De loyaliteit aan haar moeder maakt dat ze steeds opnieuw vertrouwen probeert te stellen, ook al wordt dat keer op keer beschaamd.

Moeder mishandelt haar niet alleen met de krukken, maar ook met woorden: ze vernedert haar, scheldt haar verrot en vertelt alleen maar leugens over haar dochter aan iedere buurvrouw of bezoekster die haar oor daar aan leent. Dat doet ze ook tegen de oudste broer van Dina-Perla. Haar broer, uit domheid en angst, maar zeker ook loyaliteit aan moeder, laat zich opstoken om haar gruwelijk te mishandelen. En dat blijft niet bij één keer, maar steeds als deze jongeman thuis komt, is hij er om haar in elkaar te slaan, te bedreigen of te achtervolgen. Ze kan geen kant op en vlucht soms voor een nacht de straat op.

Extreem huiselijk geweld

Ondanks dit extreme huiselijke geweld, slaagt Dina-Perla erin om het goed te doen op school. Ze is door haar moeder naar de orthodoxe meisjesschool het Cheider gestuurd. Docenten zien wel aan haar dat er iets mis moet zijn, een blauw oog of blauwe plekken e.d. op haar armen en benen, maar niemand vraagt iets. De onderwijzeres die uiteindelijk bij moeder op bezoek gaat, laat zich met een kluitje in het riet sturen door moeder.

Dina-Perla trekt als jong meisje al de conclusie dat haar moeder niet goed bij haar verstand is en dat haar kwaadaardige oudste broer het verschrikkelijke product is van moeders opvoeding. Daarom zoekt ze ook steun bij vriendinnetjes van school, bij aardige buren die wel in de gaten hebben, dat er iets mis is in deze familie. Maar het gezin is zo afgesloten van de buitenwereld, dat niemand vermoedt hoe ernstige de situatie is. Op een dag loopt het helemaal mis en kan ze nog net het vege lijf redden. Vrienden en haar vriend Max brengen haar naar het ziekenhuis. Ze gaat daarna nooit meer terug naar haar huis, maar leeft altijd met de angst dat haar broer haar nog eens achterna zal komen.

Ondanks het aangrijpende drama dat Dina-Perla vertelt, zitten er ook leuke momenten in het boek: hoe ze heel precies beschrijft hoe haar moeder met een zwaar Frans accent praat: 'Jai maghu niet in mai huis komen'. Je kunt je zo die klanken voorstellen. En hoe ze met haar vaak afwezige vader en diens nieuwe vrouw weet om te gaan. De beschrijving van haar bezoek aan New York voor een meeting in Crowns Height met de Lubavitcher rebbe is treffend, vooral hoe haar moeder aan die overbelaste man veel vragen en eisen blijft stellen, totdat hij er ook genoeg van krijgt en haar wegstuurt.

Verborgen leed

Het is een buitengewoon opmerkelijk verhaal, nog nooit op die manier naar buiten gebracht. Het zal ook de eerste keer zijn dat de joods orthodoxe gemeenschap in Amsterdam met deze praktijk wordt geconfronteerd en dat men zo langs de ernstige problemen van een gezin heeft heen gekeken. De hoogste tijd om binnen deze geloofsgemeenschap orde op zaken te stellen.

Met Dina-Perla komt het uiteindelijk wel goed, als ze trouwt met Max, maar niet zonder  bescherming te regelen voor haar gewelddadige moeder en broer. Dat is een ervaring die haar leven lang bij haar zal blijven. Ze is er een sterke vrouw door geworden, die nog veel te vertellen zal hebben.

Titel: Exodus uit de vuurtoren

Auteur: Dina-Perla

Categorie: Non-fictie

Pagina's: 244

Uitgeverij Dina-Perla Business

Verschenen: november 2017