Johan van den Ende - Witter Zwart

Uitgeverij QuaLibri

'Ik hou van jou, ook als jij niet meer van mij houdt.

Ik zal nog meer van je houden,

omdat je je liefde bewaart

voor iemand die beter is dan ik.' 

Wit vs zwart, goed vs kwaad

1938; Hitler weet Oostenrijk te annexeren en Mussolini loopt over naar Duitse zijde. Veel zaken worden onmogelijk gemaakt voor de Joden, door de nieuwe wetgeving van Mussolini en ook in Italië dringt het antisemitisme door.

De jonge Italiaanse Marco Sebastini Corletti volgt zijn bevlogen vriend Helmut von Schlagen en treedt toe tot de SS, nadat hij eerst heeft gewerkt bij de NSDAP.

De Plantage

Begin 1940 start Marco als sturmbannführer en leidinggevende in Dachau zijn werkzaamheden, waar hij zorg draagt voor de voorraden van het Wetenschappelijke Instituut 'De Plantage'. Al snel leert hij dat de dingen die daar gebeuren boven alle politiek en menselijkheid staan.

'Dachau is geen gevangenis of werkkamp. Dachau is een hel. Ik werk in de hel en hoezeer ik ook probeer de betrekkelijkheid van mijn groeiende schaamte in te zien, de aanblik van iedere nieuwe dag kan ik niet ontkennen: de dood heeft hier alle denkbare privileges. De dood komt uit stokken, vuisten, laarzen, injectienaalden, virussen en onmenselijke ontberingen. Dachau is "Die Schule der Gewalt", een opleidingscentrum voor alle kampen. Hier leert de Arische mens hoe zijn heerschappij te manifesteren over de imperfecte mens, "het schuim der maatschappij.' 

Herfst 1943; In Italië, het dorpje Pamiore, wordt het landgoed 'La Perla Bianca' van het Joodse mischling-gezin* Tandori geconfisqueerd en getransformeerd tot SS-hoofdkwartier. Marco komt daar oog in oog te staan met de mooie, blonde violiste Ester Tandori, waar hij in zijn jeugd heimelijke liefde voor voelde. De half-Joodse Ester kan in beginsel niet onbevangen zijn jegens de in SS-uniform geklede Marco, maar hij weet haar hart uiteindelijk te ontdooien.

De twijfels van een SS-er

Steeds vaker begint Marco te beseffen dat hij twijfelt aan wat hij aan het doen is en voelt zich laf, omdat hij zich niet meer lijkt te kunnen onttrekken aan de macht van het Duitse Rijk. Hij levert een strijd tussen gevoelens van goed of slecht, maar weet ook dat hij het niet zal overleven wanneer hij zou besluiten te deserteren. Hij ondervindt veel steun van padre Berto Andromelli, de geestelijke en goedige vriend van de familie Sebastini Corletti.

Wanneer er opdracht wordt gegeven om contact te zoeken met Paus Pius XII en hem te ontvoeren naar Liechtenstein valt de keuze op Marco, die katholiek is en behoort tot de Pauselijk aristocratische familie en dus gemakkelijk toegang zal kunnen krijgen tot het Apostolische Paleis. De inzet van dit alles is een viool, 'De Zwarte Parel'. Wordt hij gevonden en uiteindelijk naar de juiste plaats gebracht?

In het kader van deze opdracht krijgt Marco verregaande privileges, die hij gebruikt om de familie Tandori te laten onderduiken. Hij krijgt hierbij steun van zijn rechterhand Koblenz, de Rat.

'Herr Marco', hij knipperde met zijn ogen waarna hij Marco streng aankeek, 'u heeft willen overleven door een lieve SS'er te zijn'. [.....] 'In een wereld die geregeerd wordt door zwart en door wit heeft u gedacht grijs te zijn, maar in werkelijkheid heeft u beide kleuren verraden door u zowel zwart als wit voor te doen. U heeft gekozen voor een bestaan dat niet kan zijn.'

Wat is de rol van Ecce homo? Wie is de Visconte? En vooral......weet Marco uiteindelijk de juiste keuzes te maken?

Conclusie

Er is sprake van een mix van fictie en non-fictie. Het is overduidelijk dat de auteur veel research heeft gedaan tijdens het schrijfproces. Het gelaagde verhaal heeft vele verhaallijnen en de flashbacks geven de broodnodige informatie.

De beschrijvingen zijn gedetailleerd, sommige passages poëtisch en het is een feest om te lezen dat een mannelijke auteur zo precies de kleding van de vrouwen en de stof waar het van is gemaakt weet te beschrijven.

Het verhaal behoudt zijn vaart en blijft overal boeien. Ondanks dat het een oorlogsroman is en er enkele gruwelijke passages in voor komen, krijgt de liefde ook een plaats. De gruwelijke passages worden echter niet tot in de kleine details beschreven en er is dan ook meestal sprake van showing, not telling.

De personages worden psychologisch goed neergezet en uitgediept, en het is onmogelijk om je niet in te leven in hun wel en wee.

Wat opvallend is, is dat familiebanden en -intriges een grote rol spelen door het verhaal heen. Soms komt dat net iets té toevallig en ongeloofwaardig over.

Het is onmogelijk om dit boek helemaal te beschrijven, zonder spoilers weg te geven. Er gebeurt ontzettend veel en de vele gebeurtenissen en verhaallijnen draaien om elkaar heen en komen aan het einde heel mooi samen. 'De slang bijt zich in de staart'!

Een geweldig debuut en bijzonder knap geconstrueerd!

Auteur

Johan van den Ende (1968) Heeft zes jaar gewerkt aan deze historische roman, zijn debuut.

In 2016 heeft hij zijn opleiding van schrijfdocent afgerond aan de Hogeschool van Amsterdam (DOCS). Hij heeft de ambitie om andere schrijvers te helpen in hun groeiproces en van daaruit ook te helpen in het uitgeefproces. Naast een schrijfatelier heeft hij nu samen met zijn vrouw Joanne hun eigen Uitgeverij Qualibri.

Al heel jong is hij geïnteresseerd in de Tweede Wereldoorlog en met name de tv-serie 'Geheim Commando' inspireerde hem al op zeer jonge leeftijd om schriften vol te schrijven die hij dan later aan zijn vader voorlas. Het zaadje was geplant.

De keuze om het verhaal te laten afspelen in Italië, is omdat er nog relatief weinig is geschreven over de rol van dit land in de oorlog. 'Vergeet niet dat het fascisme in Italië is geboren.'

’Wanneer je zes jaar bijna dagelijks aan een verhaal hebt gewerkt wordt het een onderdeel van je; dat was het al, maar je beseft dat pas als het echt klaar is. De euforie neemt je mee, maakt dat je je opgelucht voelt en verdrietig; het is ook een afscheid. De vermenging van die emoties is verwarrend en drukt af en toe een radeloosheid naar boven die je bijna doet besluiten nog even door te schrijven. Nog één keer met de personages samen kunnen zijn..…’

http://www.witterzwart.nl/home.html

*mischling: halfbloed

Witter Zwart

Auteur: Johan van den Ende

Taalkundige bewerking: Kim Jelsma

Ondersteuning historische feiten: Kevin Prenger

Categorie: Historische oorlogsroman

Pagina's: 464

ISBN: 9789492832009

Uitgeverij QuaLibri

Verschenen: 30 oktober 2017